rQ
Artikelen van Ruurd
RB Ramesh
- Geschreven door: rQ
De Indiase topcoach RB Ramesh doet in New in Chess een boekje open over zijn succesvolle methode van schaaktraining. Zeer interessant voor jeugdleiders en trainers in Nederland, maar niet al zijn opvattingen zijn bij ons bruikbaar. Van al het nuttigs dat hij te berde brengt wil ik drie punten noemen. Het eerste is het belang dat Ramesh hecht aan hard werken. Vier tot zes uur schaakstudie per dag is niet ongewoon. “Westerse” bezwaren tegen het drillen van kinderen voor een sportcarrière, waardoor hen hun jeugd zou worden ontnomen, wuift hij weg. Hard werken om iets te bereiken zit ingebakken in de Indiase cultuur en bovendien werken zijn pupillen hard omdat zij schaken leuk vinden. Opmerkelijk in dit verband is ook Ramesh’ opmerking dat hard studeren niet altijd een kwestie van uren hoeft te zijn, maar ook van intensiteit gedurende kortere periodes.
Het tweede opmerkelijke punt is het grote belang dat Ramesh hecht aan visualisering. Visualisering is schaken zonder bord. De meeste leerlingen van Ramesh kunnen een schaakboek lezen zonder het bord te gebruiken. Ramesh heeft dit aspect van de schaaktraining uitgewerkt en beschouwt zichzelf als de uitvinder ervan. Dat is zwaar overdreven. Wie wel eens een training van Ger Battjes heeft gevolgd, zal zich herinneren dat hij je stellingen liet analyseren terwijl je de stukken niet mocht aanraken.
In de derde plaats vind ik de opvatting van Ramesh dat het plezier in het spel belangrijker moet zijn dan de resultaten de moeite van het overdenken waard. Ramesh redeneert dat als je het erg vindt om een partij te verliezen of een paar ratingpunten kwijt te raken, de prestatiedruk te groot is en je leervermogen en schaakontwikkeling blokkeren. Verliezen is juist niet erg, want als je het geleerde zonder succes in de praktijk toepast, is dat ook weer leerzaam. Dit is een populaire, aannemelijk klinkende redenering die je ook in Nederland kunt tegenkomen. Ik heb mijn twijfels. Er zijn ook kinderen die juist in de spanningsboog tijdens een schaakpartij de motivatie vinden om te studeren. Het winnen van een beker of een medaille in een jeugdtoernooitje kan heel stimulerend zijn. Daar komt bij dat er ooit een moment komt dat de prestaties wel degelijk belangrijk zijn. Ooit wil je eens profijt trekken van al je inspanningen en een prijs winnen. Ooit word je op je prestaties afgerekend, bijvoorbeeld als je selectiewedstrijden moet spelen. Ongelukkigerwijze zijn er altijd meer verliezers dan winnaars. Presteren en omgaan met nederlagen zou juist onderdeel van de schaaktraining moeten zijn.
Veel verliezers kiezen eieren voor hun geld en gaan een vak leren. Gelukkig blijven de meesten diep in hun hart van het schaakspel houden en blijven op een lager niveau actief, soms na een onderbreking van jaren. Bij RB Ramesh zijn zij dan allang uit beeld verdwenen - dan zijn schaakverenigingen als Schaakclub Roden de plaats waar zij terecht kunnen.
Opgave
Elke maand een serie opgaven, steeds stijgend in moeilijkheidsgraad. Ter lering en vermaak.
De laatste van het seizoen, en volgens mij de meest elegante.
05-4 Wat is de snelste manier voor wit om te winnen?
Oplossing van de vorige week
05-3 Wat is de winnende combinatie van wit?
1.Txh4 Dxh4 2.Dxf8+ Kxf8 3.Pg6+ Kf7 4.Pxh4 en wit heeft een stuk gewonnen.
Abhimanyu
- Geschreven door: rQ
Wie weet wie Abhimanyu Mishra is? Hij doet mee aan het online rapidtoernooi Chessable Masters dat momenteel wordt gehouden en heeft daarin van Mamedyarov gewonnen.
In de schaakwereld is hij al enige tijd een beroemdheid. De in New Jersey geboren Amerikaan werd vorig jaar namelijk de jongste grootmeester aller tijden. Hij was toen 12 jaar, 4 maanden en 25 dagen oud. Misschien haalt u de schouders op bij deze mededeling, net zoals ik heb gedaan, en denkt u alleen: “Nou, dat is wel erg jong. Schaken gaat hopelijk niet de kant van het (dames)turnen op.” De officieuze titel “jongste grootmeester ooit” (eigenlijk een record) is echter een eervol attribuut, kijk maar eens naar het lijstje voorgangers van Abhimanyu:
1958 - Bobby Fischer, 15 jaar, 6 maanden, 1 dag
1991 - Judit Polgar, 15j, 4m, 28d
1994 - Peter Leko, 14j, 4m, 22d
1997 - Ruslan Ponomariov, 14j, 0m, 17d
1997 - Etienne Bacrot, 14j, 2m, 0d
1999 - Bu Xiangzhi, 13j, 10m, 13d
2002 - Sergey Karjakin, 12j, 7m, 0d
Dit zijn niet de minsten: twee wereldkampioenen en twee uitdagers.
Lange tijd dacht men (mensen die dachten er verstand van te hebben) dat het record van Karjakin niet overtroffen zou worden. Na bijna 20 jaar is dat dus toch gebeurd. Abhi en zijn vader Hemant hadden daarvoor een doelgerichte strategie opgezet, die door de corona-beperkingen extra moeilijk was. In plaats van talloze online toernooitjes te spelen, werkte Abhi aan vergroting van zijn inzicht in het spel door intensieve trainingssessies met zijn drie coaches, de Indiase grootmeesters Arun Prasad, Mahesh Panchanathan en Pentala Harikishna. In april 2021 vertrokken vader en zoon naar Boedapest waar ze drie maanden verbleven om in lokale grootmeestertoernooien op de vereiste normen te jagen.
Hoewel de door de Mishra’s gevolgde strategie om de jongste grootmeester ooit te worden, door gevestigde namen in de schaakwereld (onder anderen Nigel Short en Ian Nepomniachtchi) is bekritiseerd, is de naam Abhimanyu Mishra in de geschiedenisboeken van het schaakspel bijgeschreven. Voor Abhi zelf is dat niet voldoende. Zijn volgende doel is om voor zijn 15e verjaardag de grens van 2700 elopunten te passeren en aldus tot de selecte groep supergrootmeesters toe te treden. Dat wordt hard werken, want op 5 februari 2024 verloopt de deadline en zijn huidige rating is 'nog maar' 2535. In het Open toernooi van Reykjavik, dat werd gewonnen door Rameshbabu Praggnanandhaa, eindigde hij, samen met onder andere de Nederlandse kampioen Max Warmerdam, op de gedeelde 2e - 5e plaats en won de prijs voor de beste junior.
We zullen hem in de gaten houden, want wie weet, misschien wordt hij een voorbeeld voor jonge schakers in Roden en omgeving.
Opgave
Elke maand een serie opgaven, steeds stijgend in moeilijkheidsgraad. Ter lering en vermaak.
05-3 Wat is de winnende combinatie voor wit?
Oplossing van de vorige week
05-2 Wit geeft mat in drie zetten
1.Dd8+ Kxd8 2.Lg5+ Ke8 3.Td8 mat
Kantelen maar!
- Geschreven door: rQ
Het is feest! Onze schaakclub bestaat 60 jaar. Feest! Als er een gelegenheid is om feest te vieren, dan moet je die direct aangrijpen. Onze club zit in haar 60e seizoen en dat vieren we dan ook in het 60e seizoen.
Je kunt elk jaar een jubileum vieren, een verjaardagsfeest. Ik doe dat niet, zeker niet de laatste jaren. Waar je vroeger opgewekt vierde dat er weer een jaartje bij was gekomen, verzucht je nu dat er alweer een jaar om is. Het leuke van een vereniging is dat er jonge mensen lid worden. Dat is maar goed ook, want anders zou zij door ouderdom ophouden te bestaan. Normaal gesproken blijft de club gewoon doorfunctioneren en van lustrum naar lustrum gaan, zonder ouder te worden. Zij kan zelfs jonger worden terwijl zij ouder wordt.
Feest is gezellig. Tenzij het ontaard in onvriendelijkheden en vechtpartijen, hoewel er mensen zijn die dat ook ontzettend leuk en gezellig vinden. Maar ons 60-jarig jubileumfeest eindigt in een gezellig samenzijn met een drankje. Zonder drank gaat het natuurlijk niet. Om het eens te zeggen in de woorden van de grote Haagse cabaretier Harry Jekkers: er moet ook gekanteld worden. Bruine palen en Jan Wandelaar.
De geschiedenis zit vol met kantelmomenten, momenten of periodes waarin de loop der dingen veranderde. 1961 was zo’n kantelpunt: de bouw van de Berlijnse Muur. De officiële reden was dat men een braindrain van Oost-Duits intellect naar het Westen wilde voorkomen, maar dat berustte mijn inziens op een grove overschatting van de slechts enkele weken eerder opgericht schaakclub in het Drentse plaatsje Roden. Hoewel? In 1991 werd Schaakclub Roden 30 jaar en hield de Sovjet Unie op te bestaan. Het was het grootste kantelpunt in de Europese geschiedenis na 1961. Schaakclub Roden deed het heel goed en stond aan de vooravond van een periode van hoogtijdagen. Weer 30 jaar later. Terwijl iedereen denkt dat de coronacrisis het kantelpunt van deze tijd is, nemen aan de grens tussen Rusland en Oekraïne de spanningen toe. De viering van het 60-jarig jubileum van Schaakclub Roden vindt plaats op het moment dat de oorlog is uitgebarsten. Ongetwijfeld wordt dit, en niet corona, het belangrijkste kantelpunt met een nieuwe Koude Oorlog, een verzwakking van Rusland en een geo-politieke en militaire versterking van het Westen tot gevolg. En schaakclub Roden? De club wordt ouder en ouder. Het is tijd voor reflectie en wellicht een kantelmoment.
Maar nu eerst feesten. Kantelen maar!
Opgave
Elke maand een serie opgaven, steeds stijgend in moeilijkheidsgraad. Ter lering en vermaak.
05-2 Wint wint in 3 zetten
Oplossing van de vorige week
05-1 Hoe wint zwart aan zet?
1...Lg5 2.f4 Lxf4 3.Dxf4 Dxb2 mat
Bevrijding
- Geschreven door: rQ
In Wageningen wordt op 5 mei traditioneel het Bevrijdingsschaaktoernooi gehouden. Het toernooi beleefde dit jaar zijn 72e editie en is daarmee een van de oudste eendagstoernooien in Nederland. De traditie is in 1948 begonnen. Alleen in de coronajaren 2020 en 2021 is het toernooi niet doorgegaan.
Waarom zou je ter gelegenheid van de Bevrijding een schaaktoernooi te organiseren? Waarom ernstig zijn en niet gewoon dansen en zingen, zoals iedereen doet? Het Bevrijdingsschaaktoernooi in Wageningen is een monument, een blijvende herinnering aan de Duitse capitulatie op 5 mei 1945 in hotel De Wereld. En door de capitulatie te herdenken, wordt ook de gedachte aan de jaren van bezetting en onderdrukking levend gehouden en worden de slachtoffers van het nazisme geëerd.
Zelf kon de Nederlandse schaakwereld niet echt zeggen dat zij bevrijd was van de tiran. Hoewel de Duitsers een “gevolmachtigde” aan het hoofd van de NSB (“Neschabo”) hadden gezet, bleef het Dagelijks Bestuur in feite de touwtjes in handen houden. Gedurende de oorlog is er in Nederland gewoon doorgeschaakt. In het seizoen 1943-44 werd de clubcompetitie nog gedeeltelijk afgewerkt. Het Hoogoventoernooi is alleen in 1945 niet doorgegaan. Schaken bood de mensen afleiding en ontspanning in een moeilijke tijd. Dat gold ook voor onderduikers. “Het schaken achter zwart papier is door tal van schakers voortgezet; door niet weinigen zelfs in den vreeselijken tijd, toen Seyss-Inquart een deel van Nederland uithongerde …”, aldus L.G. Eggink in het in 1947 uitgegeven gedenkboek Partij verloren…. Zelfs in kamp Westerbork werd in 1942-1943 door gedetineerden een schaakcompetitie gespeeld.
Schaken bood troost en afleiding, maar dat neemt niet weg dat talrijke schakers in de oorlog zijn omgekomen. Partij verloren… was bedoeld om hen te herdenken. Een inventarisatie van omgekomen schakers leverde 235 namen op. De inventarisatie was onvolledig, zo merken de samenstellers van het boek op. Poppe Dijkhuis stelt in zijn artikelenserie De schaakwereld in de jaren ’40-’45 dat het boek te vroeg is verschenen en dat de voortvarende aanpak ten koste is gegaan van de zorgvuldigheid. Dijkhuis noemt een officiële opgave van 250 slachtoffers. Van hen waren 135 joods en 70 hadden illegaal werk verricht. Het Amsterdamse VAS werd van alle schaakverenigingen het hardst getroffen. Van de 50 joodse leden zijn er 35 omgebracht.
Bevrijdingsdag vond dit jaar plaats in oorlogstijd. Ongetwijfeld zijn er onder de slachtoffers van het oorlogsgeweld in Oekraïne veel schakers, maar veel anderen zijn het land ontvlucht. Duizenden Oekraïners zijn naar Nederland gekomen. Zoals Schaakclub Roden zich in het begin van deze eeuw heeft opengesteld voor bewoners van het toenmalige AZC, heeft zij nu contacten gelegd met Oekraïense vluchtelingen om deze die via het schaken wegwijs te maken in de Nederlandse samenleving. Het moet voor deze mensen erg verwarrend zijn geweest als vluchteling voor oorlogsgeweld een bevrijdingsfeest mee te maken. Wellicht vergroot het de hoop op een betere toekomst en komt er binnen afzienbare tijd een bevrijdingsschaaktoernooi in Kyiv.
Opgave
Elke maand een serie opgaven, steeds stijgend in moeilijkheidsgraad. Ter lering en vermaak.
05-1 Hoe wint zwart aan zet?
Oplossing vorige week
04-5 Wit aan zet wint. Hoe?
1.Te5 Dd7 2.Txe8+ Dxe8 3.d7 Dxd7 4.Db8+ Kh7 5.Dh8+ Pxh8 6.Tg7 mat
Escort Cup
- Geschreven door: rQ
In Noorwegen is donderdag het toernooi om de Oslo Escort Cup geëindigd.
“Hè, wat een rare naam” dacht ik, “een mooi onderwerp voor een rQ”. Direct borrelden flauwe grappen, historische feitjes (hoe Pillsbury syfilis opliep) en semi-serieuze beschouwingen op in mijn hoofd, totdat ik de geruchtmakende ontboezemingen van de altijd op effectbejag azende Johan Derksen hoorde. Vijftig jaar geleden. In Veendam. Voetballers op stap in de avond na de wedstrijd, een stomdronken, bewusteloze vrouw en een hele grote kaars. Een jeugdzonde. Het duurde maar kort voordat een effect merkbaar werd. De hele spraakmakende gemeente op radio en teevee liet haar verontwaardiging horen. “Normloos”. “Kwetsend”. “Denigrerend”. “Seksueel grensoverschrijdend”. “Vieze, oude, blanke man”. Iemand verlangde maatregelen. Iemand eiste excuses. Justitie bekijkt de zaak. Derksen exit, een effect dat hij niet had voorzien.
Ook de schaakwereld ontkomt niet aan ongeoorloofd seksueel gedrag. Tijdens een toernooi vorige maand in Reykjavik werd Tallulah Roberts (op internet ook bekend onder de naam lularobs) lastig gevallen door manlijke deelnemers. Schaakjournalist Jamaal S. Abdul-Alim noemde nog een aantal andere voorbeelden. Het is Me Too tijd en je moet erg oppassen met flauwe grappen, historische feitjes en semi-serieuze verhalen. Voor je het weet ben je grensoverschrijdend bezig en rolt je kop.
Gelukkig zag ik op tijd dat het niet de Oslo Escort Cup, maar de Oslo Esport Cup was. Esport staat voor Electronic Sport, net zoals bij email en ebike. Het toernooi om de Oslo Esport Cup was onderdeel van de online Meltwater Champions Chess Tour 2022. Er was iets heel vreemds aan dit toernooi. De deelnemers zaten namelijk in een futuristisch ingerichte ruimte in Oslo naast elkaar online tegen elkaar te schaken. De organisatoren vonden het om commerciële redenen interessanter de deelnemers in één speelzaal te laten zien dan thuis in de huiskamer met een bloemetje naast het scherm. Maar het klopt niet. Op deze manier haal je het fundament onder het onlineschaken vandaan.
De schakers kunnen met deze toernooiencyclus veel geld verdienen. Het totale prijzenfonds voor de Meltwater Tour bedraagt $1,6 miljoen; in Oslo zit er $210.000 in de pot. De deelnemers ontvangen $2.500 voor elk punt dat zij scoren. Elke speler speelt één match van vier rapidpartijen tegen elke andere deelnemer. Winst levert 3 punten op. Als de match gelijk eindigt volgt een tiebreak met blitzpartijen. De winnaar krijgt dan 2 punten en de verliezer 1 punt.
Nederland was het enige land met twee deelnemers. Jorden van Foreest won de onderlinge match tegen Anish Giri en eindigde boven hem. Komt er langzamerhand een wisseling van de wacht aan de Nederlandse schaaktop in zicht?
Na drie ronden ging Praggnanandhaa aan kop, maar toen werd hij met 3-0 ingemaakt door Carlsen en stonden zij gelijk. In de vijfde ronde ging de wereldkampioen de boot in tegen Jorden en won Pragg, maar in de zesde ronde verloor het Indiase talent van Duda en stond het weer gelijk. De zevende ronde gaf een zelden vertoonde apotheose te zien. De klassementsleiders verloren beiden, Pragg van Giri en Carlsen van Mamedyarov. Zij werden gepasseerd door Liem en Duda die beiden wonnen. Liem had daarvoor tegen Jorden echter de tiebreak nodig, zodat hij slechts twee punten scoorde tegen Duda drie. Duda dus toernooiwinnaar.
Het was een spannend toernooi, spannender dan de Escort Cup zou zijn geweest. Dat laatste oordeel is natuurlijk een kwestie van smaak, mede ingegeven door overwegingen van politieke correctheid.
Opgave
Elke maand een serie opgaven, steeds stijgend in moeilijkheidsgraad. Ter lering en vermaak.
04-5 Wit aan zet wint. Hoe?
Oplossing vorige week
04-4 Wat is de snelste winstweg voor wit?
1.Tc8+ Dxc8 2.Dxg7+ Txg7 3.Txg7 mat