rQ

Geschreven door: rQ

Gepubliceerd: 01 mei 2023

Ding heeft dus gewonnen. Moeten we daar blij mee zijn? Ding is gemakkelijker uit te spreken dan Nepomniachtchi, maar bij Chinezen weet je nooit wat de voornaam en wat de achternaam is. In elk geval heeft Ding verdiend gewonnen. Dat is het leuke van schaken. Je kunt de hele partij als een krant hebben gespeeld en volgens de engines huizenhoog verloren hebben gestaan, maar als je tegenstander dan blundert en toch nog verliest, dan is dat misschien niet jouw verdienste, maar is jouw winst wel verdiend. Schaken is geen geluksspel. “Wie de één na laatste fout maakt, wint de partij”, luidt het spreekwoord.
Ding dus wereldkampioen. “Wereldkampioen is degene die de wedstrijd om het wereldkampioenschap heeft gewonnen”, is een ander gevleugeld gezegde. De wereldkampioen is niet per definitie de sterkste speler. De sterkste speler is degene die bovenaan de ratinglijst staat en dat is Magnus Carlsen. Tegen Carlsen had Ding geen schijn van kans gehad, dus hoe blij moeten we zijn met hem als de nieuwe wereldkampioen?
De Amerikaanse sportwetenschapper Allen Guttmann heeft in zijn boek From Ritual to Record uit 1978 de kenmerken van moderne sporten weergegeven. Eén van die kenmerken is kwantificering van de geleverde prestaties. Het wereldkampioenschap schaken voldoet zonder meer aan het criterium van kwantificering. Voor het vaststellen van de winnaar wordt alleen naar de eindscore gekeken. Overwegingen als dat de verliezer eigenlijk de betere, de mooiere of de liefste schaker is, doen niet ter zake. Het ratingsysteem is echter een veel nauwkeuriger kwantificering van schaakprestaties dan de uitslag van een WK-match of zelfs van een hele WK-cyclus. Je zou de stelling kunnen verdedigen dat het ratingsysteem geschikter is om te bepalen wie wereldkampioen is. Dus waarom aan het “ouderwetse” wereldkampioenschap vasthouden? Als de speler met de hoogste rating niet meedoet, verliest de titel haar glans. Het is Karpov overkomen toen Fischer in 1975 weigerde te spelen. Karpov heeft daarna dubbel en dwars bewezen dat hij de sterkste was. Dat moet Ding ook presteren, wil hij niet aan het rijtje Chalifman, Ponomariov en Kasimdzjanov worden toegevoegd.
De match tussen Ding en Nepo was spannend met veel besliste partijen. “Totally nuts”, volgens Giri. Ik weet niet precies wat hij daarmee bedoelde, maar dat de match spektakel heeft opgeleverd, staat buiten kijf. Een mooi fragment komt uit de 6e partij.

Ding had wit en hij speelde 41.d5 (Diagram links)

Nou ja, wat is dat nou? Wil hij promoveren? Zit er geen mat in? Er volgde 41… a2 42.Dc7 Kh7 43. Pg6 Tg8 44. Df7 en zwart gaf op. (Diagram rechts)

Na 44… Dxc3 komt 45.Dxg8 Kxg8 46.Ta8 Kf7 47.Tf8 mat, want de koning kan niet naar e6. Daarom 41.d5!

Ding-Nepo was pure reclame voor de schaaksport. De ratinglijst kan daar niet tegenop. Daarom moet de wereldkampioenschapsmatch blijven, zelfs als de sterkste niet meedoet.

Geschreven door: Ruurd Kunnen

Gepubliceerd: 07 april 2023

Zondag gaan ze weer schaken om het wereldkampioenschap. In Astana (Kazachstan) begint dan de match tussen Ian Nepomniachtchi en Ding Liren.
Wij zijn niet blij met deze match. In 1972 veroverde Bobby Fischer de wereldtitel voor de vrije wereld. Zijn match met de Sovjet-burger Boris Spassky was onderdeel van de Koude Oorlog, niet in het minst door de uitbundige en warme steun van Henri Kissinger waarop Fischer zich mocht verheugen. Dat hij won werd uitgelegd als een overwinning van het kapitalisme. Helaas was Fischer geen betrouwbare soldaat. Hij weigerde de titel te verdedigen tegen de communist Anatoli Karpov. Deze behield de kroon toen hij werd uitgedaagd door de dissident Victor Kortsnoj, maar hij moest het gelukkig afleggen tegen die andere dissident, Garry Kasparov. Wij westerlingen konden weer rustig gaan slapen. Kasparov was een bondgenoot, en zijn opvolger Vladimir Kramnik was te zeer verwestert om als een representant van het communistische systeem te kunnen doorgaan. Het communisme was toen overigens al overwonnen, maar Rusland bestond nog.
Magnus Carlsen werd wereldkampioen in 2013. Sindsdien leken wij de titel vast in handen te hebben, maar Carlsen bleek even onbetrouwbaar als Fischer. Ook hij heeft zonder spelen de titel opgeven waardoor die weer in vijandelijke handen komt. Zondag gaan een Rus en een Chinees strijden om het kostbaarste bezit in schaakland, de wereldtitel.
Een kostbaar verlies? Welnee, vooruitgang , … toch?
De verschuiving van het centrum van de wereldschaakwereld richting oosten is een historische lange termijnontwikkeling. Het klassieke schaken verdwijnt langzaam uit zicht. In het vrije westen zijn het online rapid en blitz de belangrijkste vormen van schaaksport aan het worden. Het snelle rapid en blitz zijn in de moderne media-industrie veel lucratiever te vermarkten dan het klassieke schaakspel met zijn wekenlange WK-matches en trage tempo. Magnus Carlsen is wereldkampioen rapid en blitz en hij is van plan die titels te blijven verdedigen. De opruiming is in volle gang. Terwijl schaaksites als chess.com floreren, worden de schaakrubrieken van Hans Ree en Gert Ligterink in de oude media NRC en Volkskrant opgedoekt. Op de website van de KNSB moet je met een vergrootglas zoeken naar de maandelijkse uitslagen van de clubcompetitie, ooit de belangrijkste wedstrijd van het jaar.
Maar …., in een dorp in de Kop van Drenthe houdt een groep dappere schakers moedig stand. Schaakclub Roden bloeit en groeit.
Ik woon in Roden en ik zit voor een vol schaakbord. Vanuit de beginstelling doe ik een paar zetten en de stukken en pionnen komen tot leven, een dynamisch spel ontstaat van dreiging en tegendreiging, van list en tegenlist, van lijnen, rijen en diagonalen, een spel van zwakke velden en sterke paarden, van goede lopers en dolle torens. Ik sluit me op in de miniwereld van de 64 velden waarin geopolitiek geen rol speelt en ik geniet van de magie van het schaakspel. Niet de kampioenstitels, maar het schaakspel is ons kostbaarste bezit. Daarom zal ik Nepo - Ding aandachtig volgen.

Geschreven door: rQ

Gepubliceerd: 31 december 2022

Vorige week zaterdag ben ik naar het Groninger Schaakfestival geweest. Even kijken, even weer de schaaksfeer proeven. Daar had ik wel behoefte aan, want ik ben er al een tijd uit en dat blijft voorlopig ook nog wel zo.
Het festival had dit jaar twee hoofdbestanddelen. Het traditionele deel bestaat uit open toernooien van 9 ronden, vierkampen en de compactgroepen die vanaf eerste kerstdag vijf ronden spelen. Dit jaar waren de Nederlandse kampioenschappen algemeen en vrouwen bij het festival ondergebracht.
Het bezoek viel me een beetje tegen. In mijn beleving heerste er een naargeestige stemming. Er waren weinig toeschouwers en de open toernooien waren matig bezet, zodat de speelzaal nog niet voor de helft was gevuld. De toeschouwers die voor het NK waren gekomen hadden pech, want zij konden bij gebrek aan demonstratieborden en monitoren de partijen nauwelijks volgen.
Gezegd moet worden dat ik op een slecht moment ben komen kijken, namelijk de dag voor kerstmis. Veel amateurs nemen op die dag een bye (een vrije ronde, waar je een half punt voor krijgt) en potentiële toeschouwers hebben op die dag andere dingen aan hun hoofd. Voormalig toernooidirecteur Jan Colly heeft eens gezegd dat het toernooi eigenlijk begint als de vijfkampen beginnen en dat is op tweede kerstdag. Die vijfkampen zijn populair en de deelname is hoog. De toernooizaal loopt vol en de sfeer is in de tweede helft van het toernooi altijd anders dan in de eerste helft.
Het Nederlands kampioenschap was een mooi affiche voor het Groninger Schaakfestival 2022. Machteld van Foreest werd overtuigend Nederlands kampioen bij de vrouwen. In het eerste deel van het toernooi won ze van de gedoodverfde favoriet Eline Roebers en in de afsluitende tie-break versloeg ze titelverdedigster Anne Haast met 2-0. Het algemene kampioenschap (waaraan dit jaar geen vrouwen meededen) werd een prooi voor Erwin L’Ami. Hij won de finale van dit knock-outtoernooi tegen mijn persoonlijke favoriet Robby Kevlishvili in de tie-break. L’Ami behoort al jaren tot de Nederlandse top, maar dit was zijn eerste nationale titel. Robby had in de twee voorgaande ronden gewonnen van oud-kampioen Lucas van Foreest en titelverdediger Max Warmerdam.
Het festival kon dit affiche goed gebruiken. Het traditionele toernooi verkeert enigszins in mineur.
Aan de hoogste open groep deden niet meer dan drie grootmeesters mee en slechts één speler had een rating boven de 2500, de grens voor grootmeesterschap.
Bij de prijsuitreiking bleek dat het nieuwe toernooicomité onder leiding van Govert Pellikaan een speciale prijs had ingesteld, de Zilveren Zwanepol. Daarmee werd niet alleen de persoon van de voormalige toernooidirecteur geëerd, maar werd ook de roemruchte geschiedenis van het festival in herinnering gebracht. Aan Pellikaan en de zijnen de schone taak om het toernooi weer een prominente plaats op internationale kalender te bezorgen. Een affiche als het NK kan daarbij uitstekend helpen.

Geschreven door: rQ

Gepubliceerd: 05 juni 2022

De eindstand is opgemaakt, de laatste clubavond is geweest, de zomer is begonnen.
Vroeger, toen het leven nog overzichtelijk was, en vol verlokkingen en stralende uitzichten, schaakte ik ’s winters en zeilde ik in de zomer. Zeilen lijkt veel op schaken. Lange diagonalen in het kruisrak en open lijnen ruim aan de wind. Tactische schermutselingen bij de start en het ronden van de boeien. Strategische slagen als de wind draait en om tegenstanders voor te blijven of in te halen.
Ik was fanatiek. Het ging mij om de competitie, niet omdat ik het zo leuk vond. Of beter gezegd: ik vond het alleen leuk als het spannend was. Een beetje heen en weer zeilen op een meer, van de ene kant naar de andere, vond ik maar niks, net zoals ik vrijblijvende schaakpartijtjes op de club of tegen de buurman maar niks vond. Sport kan niet zonder competitie, zonder de spanning tussen winst en verlies in de strijd om de eerste plaats.
Nu is een waarschuwing op zijn plaats. De argeloze lezer zou uit de voorgaande zinnen kunnen afleiden dat hij of zij van doen heeft met een grote meneer in de sport. Dat is niet zo. Mijn talent voor zowel zeilen als schaken was beperkt. Beide kon ik redelijk goed, maar lang niet goed genoeg om de top te bereiken. Een bekertje hier en een medailletje daar als de tegenstand niet al te groot was - dat waren de kruimels die ik heb meegepikt.
Zeilen doe ik niet meer. Mijn bemanning liet mij in de steek voor een niet eens zo mooie stuurvrouw met een snellere boot. Bij wijze van compensatie werd schaken steeds minder seizoensgebonden. Jarenlang speelde ik zomers een toernooi. Nooit iets substantieels gewonnen, wel competitie. Totdat daar alweer bijna 10 jaar geleden ook een einde aan kwam.
Nu is de zomer gewoon een vakantieperiode. De stukken gaan drie maanden in het doosje, waar ze “wegens persoonlijke omstandigheden” toch al in zaten. Eindelijk tijd voor de wereldliteratuur. Ik ben begonnen aan De Gebroeders Karamazov en heb al meer dan een kwart gehad; het uitlezen van dit boek is een prestatie op zich. Het verhaal speelt zich af in de tweede helft van de 19e eeuw in Rusland, de tijd van de beroemde schakers Petrov, Schumov, Von Jaenisch en Tsjichorin. Die ben ik nog niet tegengekomen, maar ik heb nog even te gaan.

Opgave
Elke maand een serie opgaven, steeds stijgend in moeilijkheidsgraad. Ter lering en vermaak.

Oplossing van de vorige week

05-4 Wat is de snelste manier voor wit om te winnen?

1.De7!! Dc7 (1… Txe7 2.Tf8 mat; 1…Txf3 2.Dg7 mat; 1…La4 2.Dxf7 Kh8 3.Dg7 mat) 2.Df8†!! Txf8 3.Txf8 mat